Voor u gelezen: Gezag

– Samenvatting van boek Gezag, geschreven door Mark Van Vugt en Max Wildschut –

Het boek geeft handreikingen hoe je als manager, bestuurder of leidinggevende, gezag kunt ontwikkelen en daarmee de invloed die je hebt over anderen kunt vergroten. Het maakt daarbij niet uit of leiding gegeven wordt aan tien of tienduizend mensen. Gezag is een oerinstinct dat al duizenden jaren hetzelfde werkt. Er worden 7 principes beschreven die je helpen gezag te ontwikkelen en zo als leider invloedrijker en effectiever te worden. Gezag betekent dat mensen naar je luisteren omdat ze daar zelf voor kiezen, niet omdat het moet. Leiders met gezag halen het beste uit hun mensen: zorgen voor betere resultaten en meer werkplezier. Voor zowel de leider als de medewerker. De evolutionaire leiderschapstheorie (ELT) beschrijft hoe leiderschap is geëvolueerd en hoe het brein reageert op leiders en volgers.

Samenwerking

Wanneer een groep iets beter doet, doet het individu het automatisch ook beter, aldus Wildschut en van Vugt. Dieren die goed kunnen samenwerken, doen het evolutionair beter dan dieren die dat niet kunnen. Samen met mieren en bijen werkt de mens als beste van alle diersoorten samen. Goed samenwerken vraagt een enorme hersencapaciteit. Samenwerking lijkt de belangrijkste kracht achter de evolutie van ons brein te zijn geweest. Evolutie heeft ons met name sociaal slimmer gemaakt en daarmee ons tot het machtigste dier op aarde gemaakt.

Leiders en volgers 

Groepen die geleid worden door leiders presteren over het algemeen beter dan groepen zonder specifieke leider. Mensen werken samen omdat samenwerking meer oplevert dan alleen opereren. Leiderschap draagt bij aan deze samenwerking en is dus uiteindelijk ook beter voor het individu. Het eigenbelang wordt dus gediend bij het belang van de groep. Leiders zijn effectiever als ze door de groep worden beoordeeld en gekozen.

Om de kern van leiderschap beter te begrijpen moet men de beslisregels begrijpen die eraan ten grondslag liggen. Deze beslisregels zijn samen te vatten tot drie hoofdvragen, die de sleutel tot gezag vormen:

1. Heeft het in de gegeven situatie toegevoegde waarde om iemand te volgen?
2. Wie heeft in deze situatie toegevoegde waarde?
3. Is deze persoon te vertrouwen?

Met elke stap in de ontwikkeling van gezag blijkt dat een leider minder naar machtsmiddelen hoeft te grijpen om een groep te mobiliseren. Mensen worden volgers, indien de leider de volgende principes toepast:

• Ken je uitdaging – hoe krijg je gezag in moderne organisaties?
• Vind je niche – doe waar je sterk in bent en ontwikkel je talent
• Leef je in – begrijp wat er leeft bij ondergeschikten
• Dien de groep – maak je eigenbelang ondergeschikt aan dat van de groep
• Ken je moment – weet wanneer op te treden op wanneer juist niet
• Gedraag je – wees altijd eerlijk en betrouwbaar
• Ontwikkel je – blijf leren en jezelf verbeteren

Om goede keuzes te kunnen maken en je als leider je invloed (op basis van gezag) kunt vergroten, is het van belang te weten wat gezag is, hoe het ontstaat, hoe ons brein op de huidige complexe realiteit van de moderne economie reageert, om daarna voor jezelf een strategie van handelen te kunnen formuleren. Hieronder worden de zeven bovenstaande principes nader uiteengezet.

Hoe verkrijg je gezag in moderne organisaties?

Een autoritair baasje als leidinggevende, is niet van deze tijd. Zo’n (formeel) leidinggevende wordt gezien zijn functie misschien wel gehoord, maar zal indien mogelijk ook flink ondermijnd worden in zijn gezag; Hij/zij krijgt in ieder geval niet het respect waarop hij recht denkt te hebben. Medewerkers zijn tegenwoordig mondiger, weten meer, zijn creatiever en kiezen zelf. Om het beste uit mensen te halen heb je als leider dan gezag in plaats van macht nodig. Gezag kan je niet afdwingen, maar je kunt het wel op veel manieren op een natuurlijke en ongedwongen manier verkrijgen. Het is een natuurlijk instinct, dat je kunt gebruiken in je voordeel, maar ook om te doorzien hoe anderen hun gezag verkrijgen. Onze hersenen zijn echter niet geëvolueerd voor de realiteit van moderne organisaties. Hierdoor raakt ons instinct van slag: een mismatch. Het gevolg is een overvloed aan falende managers.

Niche: doe waar je sterk in bent en ontwikkel talent

Het vinden van een niche was voor onze voorouders niet allen belangrijk om leider te worden. Doen waar je goed in bent heeft verschillende evolutionaire voordelen. Het belangrijkste voordeel ligt in samenwerking. Wanneer taken verdeeld worden naar vaardigheden en talent, kan de groep als geheel het beste presteren. Hoe groter iemands expertise en hoe waardevoller voor de groep, hoe belangrijker men is als persoon. In het vinden van een niche is het belangrijk te weten of men voldoende expertise bezit om een leidende rol op je te nemen en of men het type persoon is die in deze situatie geloofwaardig is als leider.

Leef je in

Anderen begrijpen is niet genoeg voor een leider. Echte empathie vergt meer dan dat: het kunnen voelen wat de ander voelt en vanuit deze gevoelsmatige connectie weten wat een passende reactie is. Empathie wordt niet alleen door persoonlijkheid bepaald, de situatie kan een minstens even belangrijke rol spelen. Daarnaast is het ook belangrijk dat mensen zien dat ze begrepen worden. Een leider moet hen dus begrijpen, maar dit bovenal ook overtuigend kunnen overbrengen richting anderen.

Dien de groep

Dienende leiders zijn niet noodzakelijk de aardigste of sociaal vaardigste. Het gaat bij dienend leiderschap vooral om het stellen van prioriteiten. De leider heeft niet eigen eer en gewin als eerste prioriteit, maar het belang van de gemeenschap waar hij deel van uitmaakt, staat voorop. Hij zet zich daarvoor in en offert zo nodig zijn eigen belang ervoor op. De verklaring voor dienend leiderschap ligt in het feit dat zijn ‘overleven’ mede afhankelijk is van het succes van de groep. Als hij de groep succesvoller weet te maken, profiteert hij daar zelf dus ook weer van. De leider heeft zo een evolutionair belang om deze rol op zich te nemen wanneer de noodzaak zich aandient. In moderne organisaties neemt de behoefte aan meer dienend leiderschap toe. Leiders worden meer geacht ondersteunend, inspirerend en faciliterend op te treden. De standaard manier om dit te bereiken is door middel van training en selectie. Echter, dienend leiderschap is in de basis geen talent of vaardigheid, maar een instinctieve reactie.

Ken je moment    

Natuurlijk leiderschap is situationeel: je hebt niet altijd waarde als leider en je optreden wordt alleen op specifieke momenten gewaardeerd. Een goede leider voelt aan wanneer zijn leiderschap van belang is; slechte timing wordt direct afgestraft door afname van gezag. Timing in leiderschap is een koppeling van de waarneming van wat gaande is in het team met de acties die je mogelijk toegevoegde waarde geven. Een leider moet in staat zijn om in een vroegtijdig stadium situaties te herkennen en weten hoe daarnaar te handelen. Om timing te ontwikkelen is het dus vooral van belang te investeren in het vinden van een niche en empathie.

Gedraag je

Het volgen van een leider is altijd een risico. Je weet niet of hij het beste met je voor heeft of dat hij je gewoon voor zijn karretje spant. Om gezag te bewerkstelligen, is de noodzaak tot eerlijkheid en betrouwbaarheid als leider groot. Ben je dat niet, dan verlies je direct je gezag. Leiders hebben zelf ook baat bij het feit dat ze als integer beschouwd worden. Dit bepaalt namelijk hoe snel mensen bereid zijn je te helpen of met je samen te willen werken. Mensen zijn van nature erg gevoelig voor de integriteit van hun leiders. Een hoge mate van integriteit is geen voorwaarde voor goed leiderschap, maar helpt zeer zeker wel.

Ontwikkel je

Kun je nu leiderschap aanleren of is het iets waar je voor in de wieg gelegd moet zijn? In het boek “Gezag” wordt uitgelegd dat de vraag meer samenhangt met hoe genen en omgeving  samenhangen in de ontwikkeling van een persoon. Eigenlijk geldt hetzelfde voor leiderschap als voor pianospel: zonder leren geen leiderschap, hoeveel talent je ook hebt. Of iedereen zich zou kunnen ontwikkelen tot een effectief leider, is volledig afhankelijk van de omstandigheden. De behoefte aan een passende niche voor het type leiderschap, dat jij kunt bieden, is daarbij cruciaal. Om je te kunnen ontwikkelen is een goede dosis psychologische kennis, cruciaal. Je kunt zelf alleen verbeteren wanneer je weet hoe je het doet. Goede feedback is een basisvoorwaarde voor elke ontwikkeling. De functie van feedback is je in staat te stellen je gedrag vervolgens bij te sturen.

Conclusie:

Dit boek is een aanrader om helemaal te gaan lezen in plaats van alleen deze korte samenvatting. BIG gelooft dat de 7 kenmerken van gezag een goed toe te passen leidraad vormen voor de beleving en erkenning van gezag binnen leiderschap.